Rol van thuis- en buurtbatterijen in energiesysteem van toekomst

In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) hebben CE Delft en Witteveen+Bos onderzoek gedaan naar thuis- en buurtbatterijen. Het resultaat is de studie ‘Thuis- en buurtbatterijen; kansen, knelpunten en beleidsaanbevelingen’.

In de eerste plaats is onderzoek gedaan naar de business case en de impact op het elektriciteitsnet van thuis en buurtbatterijen. Daarnaast zijn de belangrijkste knelpunten en kansen voor thuis- en buurtbatterijen onderzocht. Dit heeft geleid tot beleidsadviezen aan EZK en aan regionale netbeheerders. De resultaten zijn afgestemd met een klankbordgroep van vertegenwoordigers van de batterijen- en zonnesector, het ministerie van EZK, en regionale netbeheerders.

Mogelijke kansen

Voor de inzet van thuis- en buurtbatterijen zijn twee mogelijke kansen onderzocht:

1. CO₂-reductie door het opslaan van zonne-energie.
   Het is technisch mogelijk om de CO₂-uitstoot van de elektriciteitssector in Nederland te reduceren door zonne-energie op te slaan met thuis- of buurtbatterijen, opgeslagen energie te gebruiken en/of beschikbaar te maken voor energiehandel. Echter, uit deze studie volgt dat er momenteel geen positieve businesscase bestaat (zie ook punt 3 van de conclusie en aanbevelingen).
2. Mogelijk maken van nieuwbouwontwikkelingen dankzij een buurtbatterij in gebieden met netcongestie (fysiek achter een aansluiting of contractueel).
   Bij een gebiedsontwikkeling die niet volledig kan worden gerealiseerd vanwege netcongestie, kunnen (buurt)batterijen mogelijk een deel van een oplossing vormen. Als onderdeel van een lokaal energiesysteem, om zo extra elektriciteitsverbruik mogelijk te maken (meer dan de capaciteit op het elektriciteitsnet toelaat). Denk hierbij aan oplossingen achter-de-meter: virtueel met groepscontracten of fysiek. Wel is een bepaalde hoeveelheid transportcapaciteit (ruimte op het elektriciteitsnet) vereist, anders kan de gebiedsontwikkeling überhaupt geen doorgang vinden en kan de batterij niet worden aangesloten. Daarnaast is een contractvorm nodig gericht op energiedelen (via bijvoorbeeld een groepscontract).

Conclusies en aanbevelingen

1. Ontwikkel prikkels om thuis- en buurtbatterijen congestieneutraal aan te sluiten/te laten opereren.
   Momenteel ontbreken de juiste beleidskaders, contracten en/of (financiële) prikkels om buurt- en thuisbatterijen congestieneutraal aan te sluiten. Hierdoor is het zeer waarschijnlijk dat buurt- en thuisbatterijen door energiehandel zullen zorgen voor hogere pieken op het laagspanningsnet. Dit is onwenselijk, omdat het de netcongestie verergert. Aan netbeheerders de uitdaging om de juiste (financiële) prikkels en/of contracten te ontwikkelen.
2. Beëindig de salderingsregeling en onderzoek methoden voor afschaffing van dubbele energiebelasting.
   Afschaffen van de salderingsregeling zorgt voor een prikkel om eigen zonne-energie direct te gebruiken of op te slaan en voor een eerlijker verdeling van de energielasten over huishoudens. Na beëindiging is de dubbele energiebelasting een volgend knelpunt voor energiehandel.
3. Zie af van subsidie op thuis- en buurtbatterijen.
   Om tot een positieve businesscase te komen is een aanschafsubsidie nodig ter hoogte van 40 tot 80 % van het aankoopbedrag van de batterijen. Een dergelijke subsidie is niet te rechtvaardigen. Daarnaast vinden door productie, gebruik en einde levensduur van batterijen ook emissies plaats. Veelal buiten Nederland, tijdens productie van de batterijen. Naar verwachting zijn de wereldwijde emissies voor de batterij groter dan de CO₂-reductie in de Nederlandse elektriciteitssector.
4. Ontwikkel en implementeer kaders voor ruimtelijke inpassing en veiligheid.
   Voor thuisbatterijen ontbreken veiligheidsvoorschriften met betrekking tot inpassing in woningen, en voor buurtbatterijen ontbreekt wettelijke verankering van de voorschriften voor ruimtelijke inpassing (onder andere vergunningsverlening) en standaardisering van risicobeoordeling (bijvoorbeeld brandveiligheid).